Ο ηγεμόνας

Από τα βιβλία που θα προκαλούν πάντα συζητήσεις και διχογνωμίες, ο Ηγεμόνας του ιταλού διπλωμάτη, ιστορικού, φιλοσόφου –και γνήσιου τέκνου της Αναγέννησης– Νικολό Μακιαβέλι είναι ένα έργο που έχει επηρεάσει και διαμορφώσει όσο ελάχιστα τη δυτική πολιτική σκέψη και επιστήμη. Και παρότι στα λεξικά πλείστων γλωσσών το επίθετο «μακιαβελικός» σημαίνει απερίφραστα «ραδιούργος» και «αδίστακτος», τα στοιχεία που ξεχωρίζουν εδώ, πέρα από τη δεδομένη και διαχρονική «παράβλεψη» της ηθικής στην κούρσα για ισχύ και εξουσία, δεν είναι παρά η καθαρή λογική σκέψη κι ένας αδιαμφισβήτητος προοδευτισμός τόσο στην πολιτική και ιστορική θεώρηση των πραγμάτων (εκκοσμίκευση έναντι των θεοκρατικών αντιλήψεων του Μεσαίωνα) όσο και στα απαιτούμενα μέσα για την επίτευξή της (ηγετικές ικανότητες και ευνοϊκή συγκυρία –occasione– για τη δραστική ανθρώπινη παρέμβαση στη «φυσική τάξη»).
Πέρα από τις εξόχως διεισδυτικές ματιές στον τρόπο σκέψης και δράσης των εξουσιαζόντων, ο Ηγεμόνας του Μακιαβέλι ακτινογραφεί τον ίδιο τον άνθρωπο ως πολιτικό ον, με μια εμβρίθεια πολύ λιγότερο «μακιαβελική» απ’ όσο ίσως νομίζουμε.