Θεμελίωση της μεταφυσικής των ηθών

Η "Θεμελίωση της μεταφυσικής των ηθών" (1785), το πρώτο από τα τρία κύρια ηθικά έργα του Καντ, παρουσιάζει προγραμματικά τις κυριότερες έννοιες, θέσεις και αρχές της ηθικής φιλοσοφίας του. Θα ακολουθήσουν η "Κριτική του πρακτικού Λόγου", η οποία παρέχει τη συστηματική θεμελίωση της ηθικής, και η "Μεταφυσική των ηθών", η οποία περιλαμβάνει την εφαρμογή της επί της φιλοσοφίας του δικαίου και του ειδικού μέρους της ηθικής.

Ο Καντ αναπτύσσει στο βιβλίο αυτό μια εντελώς πρωτοποριακή ηθική φιλοσοφία, η οποία δεν αποβλέπει στην ατομική εγωιστική ευτυχία, αλλά στο να γίνει ο άνθρωπος ενεργητικά άξιος της ευδαιμονίας και της ανθρώπινης φύσης. Χαρακτηριστικά γνωρίσματα της ηθικής αυτής είναι ότι: στηρίζεται στον ορθό Λόγο και δεν ασχολείται με το τι κάνουν πράγματι οι άνθρωποι, αλλά με το ηθικά εύλογο και τις αληθινές αξίες, ανεξάρτητα από την κυρίαρχη, συμβατική, εθιμική ή κατεστημένη ηθική· εισάγει μια απολύτως νέα έννοια της ελευθερίας ως ανεξαρτησίας από την φυσική και κάθε άλλη αναγκαιότητα (συμπεριλαμβανομένης ιδίως της κοινωνικής και ψυχικής), ως αυτονομίας και ως αυτενέργειας. Συνάμα, δεν παραβλέπει ότι απευθύνεται σε ανθρώπους, δηλαδή σε πεπερασμένα, ατελή, εύθραυστα (και απλώς δυνάμει έλλογα) όντα που εξαρτώνται από πλήθος αναγκών.

Η "Θεμελίωση της μεταφυσικής των ηθών" αναγνωρίζεται καθολικά -από κοινού, λ.χ., με τα "Ηθικά Νικομάχεια" του Αριστοτέλη- ως ένα από τα σπουδαιότερα κλασικά και θεμελιακά έργα της ηθικής φιλοσοφίας. Σε σύγκριση με τα άλλα δύο έργα της καντιανής ηθικής τριλογίας, η Θεμελίωση είναι γραμμένη σε ένα ύφος πολύ πιο γλαφυρό, ζωντανό και κατανοητό, πράγμα που την καθιστά την καλύτερη εισαγωγή στο έργο του Καντ.