Ο Σωκράτης και η ελληνική τραγωδία

Το σύγγραμμα αυτό προέρχεται από την εποχή κατά την οποία ο Νίτσε συνέτασσε το κύριο έργο της πρώιμης περιόδου του, το περίφημο "Η γέννηση της τραγωδίας" (1872), στο οποίο τελικά και σε πολύ μεγάλο βαθμό ενσωματώθηκε. Καθότι εκθέτει ένα πολύ σημαντικό μέρος των αναλύσεων του υπό συγγραφή τότε εκείνου έργου, ο φιλόσοφος το τύπωσε σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων προκειμένου να το δώσει σε γνωστούς του και αρμόδιους να το κρίνουν ώστε να πάρει την άποψή τους.

Το σύγγραμμα αναπτύσσει, πράγματι, την κεντρικότατη για την ερμηνεία του Νίτσε ανάλυση του πώς ο Ευριπίδης, εφαρμόζοντας τις αρχές του σωκρατικού ορθολογισμού, υπέσκαψε το θεμέλιο του αρχαίου δράματος -το μουσικό και διονύσιο στοιχείο του- και το οδήγησε έτσι σε αφανισμό. Επιπλέον, παρουσιάζει τη νιτσεϊκή ερμηνεία σημαντικότατων τραγωδιών ("Προμηθέας δεσμώτης", "Οιδίπους τύραννος" και "Οιδίπους επί Κολωνώ", "Βάκχαι"). Καθιστά τέλος στις τελευταίες του παραγράφους σαφές ότι η αντίθεση και διαμάχη ανάμεσα στο βαθυστόχαστα πεσιμιστικό διονύσιο και το ρηχά οπτιμιστικό σωκρατικό πνεύμα, δεν είναι, κατά τον Νίτσε, ιστορικό απλώς ζήτημα, αλλά ο καθοριστικός παράγοντας που κρίνει την πορεία του ευρωπαϊκού πολιτισμού στο παρόν και το μέλλον.

Το μικρό αυτό κείμενο, καθώς έχει εν πολλοίς ενταχθεί στη Γέννηση της τραγωδίας, σπανίως παρουσιάζεται μόνο του. Επειδή όμως εκθέτει μία από τις σημαντικότερες αναλύσεις του έργου εκείνου σε συνεκτική και ολοκληρωμένη μορφή, μπορεί και αξίζει να διαβάζεται αυτοτελώς.